ΑΠΟ Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου | 21 Μάρτιος 2013

Πλέον στην αγορά υπάρχει μεγάλη ποικιλία από συμπληρώματα διατροφής, βιολογικά και μη προϊόντα, και όλων των ειδών οι ειδικά επεξεργασμένες τροφές εμπλουτισμένες με συστατικά αναλόγων των γούστων αλλά κυρίως των ιδιαίτερων αναγκών του κάθε οργανισμού. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η έννοια της καλής διατροφής αφορά εξωτερικές παραμέτρους, τις τροφές δηλαδή, ενώ δεν συνειδητοποιούν τη δύναμη των εσωτερικών παραμέτρων - σκέψεις, συναισθήματα, πεποιθήσεις. Οπότε όταν ασχολούμαστε με την διατροφική μας υγεία, δεν γνωρίζουμε ότι το μυστικό για να βελτιώσουμε το διατροφικό προφίλ ενός γεύματος χωρίς να αλλάξουμε κάτι στο ίδιο το γεύμα, είναι να «αλλάξουμε» τον καταναλωτή. Και ο τρόπος που μπορούμε να το καταφέρουμε είναι μέσω της αναξιοποίητης δύναμης που έχει το μυαλό στον μεταβολισμό. Για να σας δώσω να καταλάβετε καλύτερα την δύναμη της σκέψης πάνω στο θερμιδικό θα έλεγα προφίλ της τροφής, θα σας πω μία λέξη. Το φαινόμενο PLACEBO. Και θα το συνοδεύσω με ένα από τα αγαπημένα μου παραδείγματα που αφορούν στην ασύλληπτη δύναμή του. Το 1983, ιατρικοί ερευνητές δοκίμαζαν μια νέα ουσία στην χημειοθεραπεία. Η μία ομάδα καρκινοπαθών ασθενών πήραν την ουσία που εξέταζαν και η άλλη ομάδα πήραν placebo, δηλαδή μια ψεύτικη, ακίνδυνη και αδρανή χημική ουσία. Υποθέτω γνωρίζετε ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες είναι υποχρεωμένες από τον νόμο να ελέγχουν όλες τις νέες ουσίες σε σύγκριση με placebo για να προσδιορίσουν την πραγματική επίδραση της ουσία που εξετάζουν. Στην πορεία το 74% των καρκινοπαθών ασθενών που πήραν την αληθινή ουσία, εμφάνισαν και μία από τις πιο συνήθεις παρενέργειες της θεραπείας. Έχασαν τα μαλλιά τους. Δεν εξέπληξε κανέναν αυτό. Όμως το 31% των ασθενών που πήραν placebo – μια αδρανή ένεση αλατόνερου – παρουσίασαν επίσης μια ενδιαφέρουσα παρενέργεια. Έχασαν κι εκείνοι τα μαλλιά τους. Αυτή είναι η δύναμη της προσδοκίας. Ο μόνος λόγος που αυτοί οι ασθενείς έχασαν τα μαλλιά τους ήταν γιατί αυτό πίστευαν ότι θα συμβεί. Όπως πολλοί άνθρωποι, είχαν συνδυάσει την ασθένειά τους (καρκίνο), την χημειοθεραπεία που έκαναν και την πτώση των μαλλιών. Οπότε, αν η δύναμη του μυαλού είναι τόσο μεγάλη για να φέρνει μια τέτοια παρενέργεια ενώ το άτομο λαμβάνει placebo ουσία, τι φαντάζεστε ότι θα συμβεί αν σκεφτείτε ότι το κέικ που τρώτε είναι παχυντικό και δεν θα έπρεπε να το τρώτε, ότι το τηγανητό κοτόπουλο απαγορεύεται και κακώς το τρώτε, ή ότι λατρεύετε τις σαλάτες διότι είναι πολύ υγιεινές ; Σίγουρα δεν λέω ότι μπορούμε να τρώμε δηλητήριο χωρίς φόβο να πάθουμε κάτι αν πιστεύουμε ότι μας κάνει καλό. Αλλά ότι αυτό που πιστεύουμε για κάποια ουσία που καταναλώνουμε μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο που αυτή η ουσία επιδρά στο σώμα μας. Κάθε μέρα, εκατομμύρια άνθρωποι τρώνε και πίνουν ενώ κάνουν δυνατές και πειστικές σκέψεις για το γεύμα τους, όπως ότι το αλάτι αυξάνει την πίεση, τα λιπαρά παχαίνουν, τα γαλακτοκομικά χωνεύουν, τα γλυκά καταστρέφουν τα δόντια, το κρέας αυξάνει την χοληστερόλη, το ασβέστιο δυναμώνει τα οστά, τα φρούτα και λαχανικά ενισχύουν το ανοσοποιητικό. Αυτές είναι δυνατές συνδέσεις που όλοι έχουμε κάνει σε κάποιο βαθμό. Και κατά μία έννοια μπορεί να είναι αληθείς. Αλλά μήπως είναι πιθανό να επιβάλλουμε αυτές τις επιδράσεις με την δύναμη του φαινομένου του placebo ; Κι αν υποθέσουμε ότι όντως ευθύνονται ενδογενείς διεργασίες για τις συνέπειες που έχουμε στην κατανάλωση κάποιων τροφών, δεν θα ήταν καλό να δούμε πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τα αποτελέσματα με την δύναμη των προσδοκιών μας ; Το φαινόμενο του placebo δεν είναι κάτι σπάνιο. Η εμφάνισή του είναι σχετικά κοινή. Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι το 35-45% όλων των συνταγογραφημένων φαρμάκων οφείλουν την επίδρασή τους στην δύναμη του placebo όπως και το 67% φαρμάκων που δίνονται για πονοκεφάλους, για την μείωση του βήχα και καταστολής της όρεξης για τροφή, βασίζονται στη δράση του placebo. Υπάρχουν έρευνες που φτάνει και το 90% η επίδραση του placebo. Και είναι εντυπωσιακό ότι δεν έχει γίνει τόσα χρόνια γνωστή η σύνδεση της δύναμης του placebo στις τροφές. H δύναμη του placebo αφορά τον τρόπο που επηρεάζεται ο μεταβολισμός μας από τις σκέψεις, τα συναισθήματά και τις προσδοκίες μας. Σε μια πρόσφατη έρευνα οι μελετητές βρήκαν ότι σε όσους συμμετέχοντες έδωσαν placebo ενώ τους είχαν πει ότι ήταν βιταμίνη C, παρουσίασαν σημαντικά λιγότερα κρυώματα από αυτούς που πήραν πραγματικά βιταμίνη C και τους είπαν ότι είναι placebo. Σε μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Cornell που αφορούσε σε μια ουσία που καταστείλει την όρεξη, οι ασθενείς που πήραν αυτή την ουσία χωρίς να γνωρίζουν για την επίδρασή της, δεν εμφάνισαν καμία αλλαγή στο σωματικό τους βάρος. Όταν τους είπαν ότι η ουσία θα τους μειώσει την όρεξη, άρχισαν να τρώνε λιγότερο και να χάνουν βάρος. Στην ουσία, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα placebos είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικά στην μείωση της όρεξης. Οπότε είναι η ώρα να ασχοληθούμε με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και μάλιστα με τα έντονα συναισθήματα που «φέρνουμε» στο τραπέζι όταν το θέμα είναι η διατροφή και το σώμα. Είναι θετικά και ενισχυτικά ; Είναι τρομακτικά και επικριτικά ; Και τέλος, μπορούμε να δούμε τις πιθανές συνδέσεις που κάνουμε μεταξύ διατροφικής υγείας και της ιστορίας που λέμε στον εαυτό μας για το φαγητό και το σώμα ;